Wspólny sen ludzkości - o archetypach.

    Bajki, baśnie, mity, sny, powtarzające się symbole. Coś, co z jednej strony wydaje się nam bardzo osobiste. Przecież opowiedzenie komuś snu, to jakby zabranie pewnej niezwykłości, czemuś co jest tylko nasze. Wysłuchujący nie jest nigdy w stanie doświadczyć tego, co my podczas śnienia. Wspomnienie bajek i baśni z czasów dzieciństwa, tych, które nam opowiadano, czy tych, które sami sobie przeczytaliśmy, obejrzeliśmy. To, jak przeżyliśmy te historie jest tak bardzo nasze. Jak żyły w nas postaci i to, co sobą reprezentowały. To jest coś, co nazywamy magią dzieciństwa, magią wyobraźni. Bo właśnie do wyobraźni przemawiają zawarte w baśniach i mitach archetypy i energia, jaką ze sobą niosą.

Z drugiej strony nie ma nic, co bardziej dzielimy z innymi ludźmi. Nic, co ściślej łączy i oplata ludzkość. Jest jak cienka pajęczyna, ale z bardzo silnej przędzy. Badacze już dawno zauważyli powtarzalność pewnych symboli, postaci, wydarzeń pojawiających się w mitologiach i baśniach na całym globie. Kultury i społeczności ludzkie nie mające styczności geograficznej, dzieliły te same symbole i archetypy. W snach i wizjach pojawiały się podobne motywy.

Badaniem tego zjawiska zajmował się Carl Gustaw Jung, uczeń Zygmunta Freuda, twórca psychologii analitycznej  (oraz wielu jego następców, analityków jungowskich). Opisał on pojęcie archetypu i wskazał jego miejsce w czymś, co nazwał nieświadomością zbiorową.

Archetyp to pierwotny obraz, przesycony symboliką. Symbol natomiast jest pewnego rodzaju środkiem wyrazu naszej nieświadomości, sposobem na komunikację z nami samymi. Dlatego też tak ważne jest, aby nie pomijać wagi archetypu w pracy nad sobą. Może się okazać, że jest to jeden ze sposobów odkrycia pewnej ważnej wiedzy na swój temat, niedostępnej z pominięciem symbolu. W jaki sposób można wpleść pracę ze snami, archetypami, baśnią we własną psychoterapię?

  • prowadzenie dziennika snów - sny są potężnym źródłem informacji, o tym co aktualnie przeżywamy, albo czego nie chcemy przeżywać. Zapisywanie snów może być skutecznym sposobem na dotarcie do informacji o sobie, ukrytych na co dzień. Sen, który wywołał w nas szczególne poruszenie może stać się tematem rozmowy z psychoterapeutą, może warto przyjrzeć się mu bliżej? Sny najlepiej zapisywać po przebudzeniu, zanim się rozwieją i stracą swą wyrazistość.
  • analiza najważniejszych baśni, motywów mitologicznych - w toku naszego życia może pojawiły się takie historie, które zostały w nas na dłużej. Może któraś baśń, czy postać, jest nam szczególnie bliska. Warto sprawdzić dlaczego tak jest, jaka wiedza o nas samych jest tam ukryta.
  • analiza anty-postaci - możliwe, że pamiętamy postaci, czy tez historie, które zawsze wywoływały w nas negatywne emocje, skojarzenia. Może ten trop zaprowadzi nas do naszego własnego "cienia", czegoś, czego nie chcemy w sobie zobaczyć i zaakceptować? Integracja własnej "ciemnej strony księżyca" jest jednym z elementów pogłębionej pracy nad sobą.
  • napisanie własnej bajki - jeżeli lubimy pisać, mamy ochotę na podróż po własnej wyobraźni, to czemu nie spróbować napisać własnej historyjki, bajki. Nie analizując za dużo, tak jak nam intuicja podpowiada. Później możemy się przyjrzeć jej bliżej z pomocą psychoterapeuty.
  • czytanie baśni, mitologii - czytajmy sobie, naszym dzieciom. Baśnie, mitologie to skrócona lekcja życia.

To, jak trudno ludzkości zintegrować swój "cień" widoczne jest również w procesie powstawania najsłynniejszych baśni braci Grimm. Pierwsza wersja, tych opowieści, które dzisiaj zna chyba każdy, mający dostęp do zachodniej kultury, musiała przejść szereg modyfikacji. Pierwsze wersje tych bajek wprost mówiły o przemocy, brutalności, seksualizacji i nadużyciach wobec dzieci. Dopiero siódma edycja została zaakceptowana i przetrwała do dziś, nie zawsze nazywając rzeczy po imieniu, ale dając nam poczucie większego komfortu.

Nie bójmy się zajrzeć za kurtynę własnej psychiki, to, co znajdziemy nie zawsze będzie ładne i miłe, ale będzie nasze i potrzebne.


Więcej:

  • Bruno Bettelheim "Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni."
  • Clarissa Pinkola Estes "Biegnąca z wilkami."
  • James George Frazer "Złota gałąź."
  • mitologie, zbiory baśni z całego świata


archetyp, symbol, C.G.Jung, sny, nieświadomość zbiorowa, baśnie, mitologia